Trong không khí Tết đang về, nhiều bậc phụ huynh đang trăn trở về việc làm sao để biến phong tục lì xì thành cơ hội giáo dục con về tài chính một cách hiệu quả. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những hướng dẫn cụ thể để tham khảo áp dụng.
1. Tầm Quan Trọng của Giáo Dục Tài Chính Sớm
Theo báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), hiểu biết về tài chính (Financial Literacy) đã được xác định là một trong những kỹ năng thiết yếu của thế kỷ 21. (Nguồn: OECD PISA 2018 Financial Literacy Assessment Framework)
Đặc biệt trong thời đại số hóa, khi các hình thức giao dịch tài chính ngày càng đa dạng và phức tạp, việc trang bị kiến thức tài chính cho trẻ càng trở nên cấp thiết. So với thời đại của chúng ta ngày xưa, thì ngày nay:
- Hình thức thanh toán: Từ tiền mặt đơn thuần đã chuyển sang đa dạng các hình thức như thẻ ngân hàng, ví điện tử, thanh toán trực tuyến
- Cơ hội tiếp cận: Trẻ em ngày nay tiếp xúc với khái niệm tiền bạc sớm hơn thông qua các ứng dụng, trò chơi và nền tảng trực tuyến
- Môi trường tài chính: Thế giới tài chính ngày càng phức tạp với nhiều khái niệm mới như đầu tư số, tiền điện tử, và các hình thức giao dịch hiện đại
Chính vì những thay đổi này, việc giáo dục tài chính cho trẻ cần được bắt đầu sớm và có chiến lược phù hợp với từng độ tuổi.
2. Lộ Trình Giáo Dục Tài Chính Theo Độ Tuổi
Độ tuổi 3-5: Bắt đầu nhận biết về tiền
- Dùng heo đất trong suốt để con nhìn thấy tiền tích lũy dần.
- Chơi trò mua bán giả vờ, hoặc cho con đi siêu thị và trả tiền cho món đồ nhỏ để hiểu về trao đổi.
- Hiểu giá trị của việc chờ đợi: giúp trẻ phát triển kỹ năng kiểm soát cảm xúc và ra quyết định tốt hơn trong tương lai.
Độ tuổi 6-8: Bắt đầu học cách phân bổ tiền
- Hiểu về việc tiêu tiền cho “Nhu cầu” và “Mong muốn”
- Hướng dẫn phân bổ tiền vào 3 mục đích: tiêu dùng, tiết kiệm và chia sẻ
- Dùng 3 hộp riêng biệt để phân chia tiền: “Tiêu dùng” (mua sách, đồ chơi), “Tiết kiệm” (để dành mua xe đạp), “Chia sẻ” (quyên góp cho trẻ em khó khăn).
Độ tuổi 9-12: Bắt đầu lập kế hoạch chi tiêu cụ thể
- Hướng dẫn so sánh giá cả khi mua sắm
- So sánh giá cả online và offline khi mua đồ dùng học tập.
- Giới thiệu về ngân sách gia đình, kế hoạch chi tiêu
Độ tuổi 13-15: Khái niệm về đầu tư và quản lý tài chính
- Mở tài khoản tiết kiệm cho con, giải thích về lãi suất
- Phát triển kỹ năng ra quyết định tài chính
- Bắt đầu tìm hiểu các khái niệm tài chính phức tạp tuỳ thuộc bối cảnh gia đình
3. Năm Gợi Ý Khi Dạy Con Về Tiền Qua Dịp Lì Xì
- Để con tự quyết định: Nếu con đã đủ hiểu biết và cha mẹ cho phép, tôn trọng quyền tự chủ của con trong việc quản lý một phần tiền lì xì. Không ép buộc con gửi tiết kiệm toàn bộ hay chi tiêu hết. Thay vào đó, hãy thảo luận với con về các lựa chọn và để con tự đưa ra quyết định cuối cùng.
- Hướng dẫn phân bổ 3 phần: Dạy con chia tiền cho tiêu dùng, tiết kiệm và chia sẻ. Gợi ý tỷ lệ cụ thể như 60% tiết kiệm, 30% chi tiêu, 10% từ thiện. Giải thích ý nghĩa của việc cân đối này.
- Tạo cơ hội học từ những sai lầm nhỏ: Cho phép con học hỏi từ những quyết định tài chính của mình. Nếu con muốn mua món đồ chơi đắt tiền ngay lập tức thay vì để dành mua món có giá trị lâu dài, hãy để con trải nghiệm và rút ra bài học.
- Dạy con về trì hoãn thỏa mãn: Giúp con hiểu giá trị của việc chờ đợi và lập kế hoạch. Đề xuất với con việc chờ 1-2 ngày trước khi quyết định mua món đồ lớn, giúp con học cách cân nhắc kỹ trước khi chi tiêu.
- Làm gương về cách quản lý tiền: Cha mẹ cần thể hiện những hành vi tài chính tích cực. Chia sẻ với con cách cha mẹ quản lý tài chính gia đình, việc để dành tiền cho những khoản chi lớn như du lịch hay giáo dục.
4. Lời Kết
Dịp Tết và phong tục lì xì là cơ hội tuyệt vời để bắt đầu giáo dục con về tài chính. Hãy nhớ rằng, mục tiêu không phải là biến con thành một “nhà đầu tư nhí” mà là giúp con phát triển một mối quan hệ lành mạnh với tiền bạc, hiểu được giá trị của nó và biết cách quản lý tài chính có trách nhiệm.
