Dạy Con Tích Cực: 9-11 Tuổi

CÁC ĐẶC ĐIỂM PHÁT TRIỂN

Trẻ mong muốn được trở nên tự chủ, tách khỏi gia đình, và các quan tâm đến bạn bè trở nên rõ ràng hơn. Có được tình bạn lành mạnh rất quan trọng với sự phát triển của trẻ. Ở giai đoạn này, áp lực đồng trang lứa (peer pressure) có tác động đáng kể. Những trẻ có cảm nhận tốt về bản thân thường có khả năng chống lại các áp lực đồng trang lứa tiêu cực, và có khả năng tự đưa ra những lựa chọn tốt. Đây là giai đoạn quan trọng để trẻ học về tinh thần trách nhiệm, khi trẻ muốn có thêm tự do. Một số bé gái đã bắt đầu có những thay đổi về thể chất. Một thay đổi lớn mà trẻ cần được chuẩn bị trong giai đoạn này là việc bắt đầu vào Cấp 2.

Thay đổi về Cảm xúc – Xã hội:

  • Bắt đầu có những tình bạn gắn kết hơn, phức tạp hơn, và có những mối quan hệ đồng trang lứa. Việc có bạn bè trở nên quan trọng về mặt cảm xúc hơn, nhất là bạn cùng giới.
  • Trải nghiệm nhiều áp lực đồng trang lứa hơn.
  • Nhận thức rõ hơn về cơ thể của mình khi tuổi dậy thì đến gần. Những vấn đề về hình ảnh cơ thể và các vấn đề về ăn uống đôi khi bắt đầu ở độ tuổi này.
  •  

Khả năng Suy nghĩ – Học hỏi:

  • Có thể gặp nhiều thách thức trong việc học ở trường hơn.
  • Trở nên độc lập, tự chủ hơn khỏi gia đình.
  • Bắt đầu nhìn nhận được quan điểm của người khác rõ ràng hơn.
  • Có khả năng tập trung cao hơn.

 

DẠY CON TÍCH CỰC

Sau đây là một vài việc mà cha mẹ có thể làm để hỗ trợ con phát triển tối ưu trong giai đoạn này:

  • Dành thời gian với con. Nói chuyện với con về bạn bè, những thành tựu của con, và những thách thức con gặp phải.
  • Kết nối và tham gia vào những hoạt động ở trường lớp của con. Tham dự những sự kiện trong trường; gặp gỡ thầy cô của con.
  • Khuyến khích con tham gia vào các hội nhóm ở trường và cộng đồng, như là các đội thể thao, hoặc làm tình nguyện viên cho các hoạt động từ thiện.
  • Giúp con phát triển khả năng tự biết phân biệt đúng – sai. Nói chuyện với con về những hoạt động mạo hiểm mà bạn bè có thể ép con làm, như là thử hút thuốc hoặc những thách thức rủi ro nguy hiểm.
  • Giúp con phát triển tinh thần trách nhiệm – cho con tham gia giúp đỡ việc nhà như lau dọn và nấu nướng. Nói chuyện với con về việc tiết kiệm và sử dụng tiền hợp lý.
  • Gặp gỡ gia đình của bạn bè con.
  • Nói chuyện với con về việc tôn trọng người khác. Khuyến khích con giúp đỡ những người gặp khó khăn. Nói với con về những gì nên làm khi người khác có hành vi xấu hoặc không tôn trọng.
  • Giúp con đặt ra mục tiêu cho bản thân. Khuyến khích con nghĩ về những kỹ năng và khả năng mà con muốn có, và cách làm sao để phát triển chúng.
  • Làm rõ những quy tắc và thực hiện một cách nhất quán. Nói với con về những hành vi mà cha mẹ mong đợi con sẽ làm được kể cả khi không có người lớn nào ở gần. Nếu cha mẹ đưa ra được những lý do đằng sau các quy tắc, con sẽ hiểu được những gì cần làm trong hầu hết các trường hợp.
  • Sử dụng các hình thức kỷ luật tích cực với mục tiêu là để hướng dẫn và bảo vệ con, thay vì áp dụng trừng phạt để con cảm thấy tồi tệ về bản thân.
  • Khi khích lệ con, hãy giúp con nghĩ về những thành tựu của chính mình. Hãy nói “Con chắc hẳn đang tự hào về bản thân lắm” thay vì “Mẹ rất tự hào về con” – có thể khuyến khích con đưa ra những lựa chọn đúng đắn, kể cả khi không có ai ở bên để khen ngợi con.
  • Nói với con về những thay đổi bình thường về thể chất và tâm lý của tuổi dậy thì.
  • Khuyến khích con đọc sách mỗi ngày. Nói chuyện với con về bài tập về nhà.
  • Hãy thể hiện tình cảm chân thành với con, và hãy làm nhiều việc cùng nhau như một gia đình.

 

ĐẢM BẢO AN TOÀN

Với nhiều khả năng vận động và được độc lập nhiều hơn, con có thể gặp nhiều rủi ro như bị thương hay bị té ngã hay dễ gặp chấn thương nếu không cản thận.

  • Đảm bảo an toàn cho con khi sử dụng các phương tiện giao thông.
  • Hãy biết vị trí của con khi con không ở nhà, và cần biết liệu có người lớn chịu trách nhiệm nào có mặt không. Hãy lên kế hoạch với con về khi nào con sẽ gọi điện thoại cho cha mẹ, nơi cha mẹ có thể tìm con, và giờ mà cha mẹ muốn con có mặt tại nhà.
  • Đảm bảo rằng con đội mũ bảo hiểm khi đạp xe, chơi ván trượt hoặc patin, lái xe máy hoặc xe địa hình, hoặc chơi những môn thể thao có va chạm.
  • Đa phần trẻ sẽ về nhà trước khi bố mẹ đi làm về. Hãy có những quy tắc và kế hoạch rõ ràng để đảm bảo an toàn khi con ở nhà một mình.

 

ĐẢM BẢO SỨC KHỎE

  • Cung cấp nhiều trái cây và rau củ con con; hạn chế những thức ăn có hàm lượng chất béo, đường, muối cao, và hãy chuẩn bị những thức ăn lành mạnh cho bữa cơm gia đình.
  • Không để tivi trong phòng ngủ của con. Hạn chế thời gian ngồi trước màn hình và xây dựng một kế hoạch sử dụng thiết bị công nghệ cho gia đình.
  • Khuyến khích con tham gia các hoạt động thể chất phù hợp với lứa tuổi, thú vị và đa dạng ít nhất 1 giờ đồng hồ mỗi ngày. Đảm bảo rằng con tham gia đủ 3 loại hoạt động: hoạt động làm tăng nhịp tim như chạy bộ, hoạt động làm săn chắc cơ như leo núi, và hoạt động làm chắc khỏe xương như nhảy dây – ít nhất 3 lần 1 tuần.
  • Đảm bảo rằng con ngủ đủ giấc mỗi đêm: trẻ từ 6-12 tuổi cần ngủ 9-12 tiếng / ngày 24 giờ (bao gồm cả ngủ trưa nếu có).
Nuôi Dạy Con Tích Cực Theo Từng Độ Tuổi

Phụ huynh có thể bấm vào từng độ tuổi tương ứng để tham khảo các đặc điểm phát triển và hướng dẫn nuôi dạy con tích cực. Các nội dung được chuyển ngữ từ “Positive Parenting Tips” của CDC Hoa Kỳ.

Từ 0-1 tuổi

Từ 0-1 tuổi

Mỗi trẻ em là một cá thể độc lập, và có một tốc độ phát triển riêng biệt. Tuy nhiên, sự phát triển bình thường của trẻ sẽ đi theo một xu hướng có thể đoán trước, được gọi là các Mốc Phát Triển. Phát triển toàn diện phải bao gồm 4 mảng: Thể chất, Nhận thức, Giao tiếp và Tình cảm - Xã hội.

Tìm hiểu thêm
Từ 1-2 tuổi

Từ 1-2 tuổi

Trong năm thứ 2, trẻ toddler chập chững học cách di chuyển nhiều hơn, có nhận thức tốt về bản thân và môi trường xung quanh. Con có nhu cầu khám phá về mọi người và mọi vật nhiều hơn. Trong giai đoạn này, trẻ toddler thể hiện sự độc lập nhiều hơn vì con đã khó khả năng tự di chuyển và làm được nhiều thứ, hành vi phản kháng vì thế cũng gia tăng. Con biết nhận ra mình trong gương và triong hình ảnh, biết bắt chước hành động của người khác. Trẻ toddler cũng biết nhận diện tên gọi của người thân và những món đồ quen thuộc, biết nói những câu đơn giản, hiểu và biết làm theo những hiệu lệnh và yêu cầu đơn giản.

Tìm hiểu thêm
Từ 2-3 tuổi

Từ 2-3 tuổi

Do trẻ ngày càng mong muốn được thể hiện độc lập nên giai đoạn này thường được gọi là “khủng hoảng tuổi lên 2 – 3”. Tuy nhiên, đâylà một giai đoạn thú vị cho cha mẹ và trẻ mầm non. Trẻ toddler mầm non sẽ trải qua những thay đổi to lớn về tư duy, học hỏi, kỹ năng xã hội và cảm xúc để giúp chúng khám phá thế giới theo góc nhìn mới và hiểu được ý nghĩa của nó. Trong giai đoạn này, trẻ toddler có thể làm theo chỉ dẫn bao gồm hai hoặc ba bước, sắp xếp đồ vật theo hình dạng và màu sắc, bắt chước hành động của người lớn và bạn bè, và thể hiện nhiều loại cảm xúc đa dạng.

Tìm hiểu thêm
Từ 3-5 tuổi

Từ 3-5 tuổi

Khi trẻ bước vào độ tuổi mẫu giáo, thế giới của con sẽ bắt đầu được mở rộng ra. Trẻ sẽ trở nên tự lập hơn và bắt đầu chú ý nhiều hơn đến những người lớn và trẻ em khác ngoài gia đình. Con sẽ muốn khám phá và đặt câu hỏi nhiều hơn về mọi việc xung quanh. Tương tác giữa trẻ với gia đình và mọi người sẽ giúp định hình tính cách, suy nghĩ và hành vi của con. Trong giai đoạn này, trẻ có thể đạp xe ba bánh, sử dụng kéo an toàn, nhận biết sự khác biệt giữa bạn nam và bạn nữ, tự mặc – cởi đồ, chơi với trẻ khác, kể lại một phần câu chuyện, biết hát.

Tìm hiểu thêm
Từ 6-8 tuổi

Từ 6-8 tuổi

Giai đoạn này mang đến nhiều thay đổi trong cuộc sống của trẻ. Giai đoạn này, trẻ đã tự biết thay quần áo, bắt quả bóng một cách dễ dàng, hoặc biết cột dây giày thuần thục. Việc khẳng định sự độc lập dần trở nên quan trọng hơn. Những sự kiện lớn như vào tiểu học cho trẻ cơ hội tiếp cận một thế giới rộng mở hơn. Tình bạn trở nên ngày càng quan trọng. Các kĩ năng thể chất, xã hội, và tư duy phát triển nhanh trong giai đoạn này. Đây là thời điểm quan trọng để trẻ phát triển sự tự tin ở mọi khía cạnh của cuộc sống, thông qua quan hệ bạn bè, trường lớp, hay các môn thể thao.

Tìm hiểu thêm
Từ 9-11 tuổi

Từ 9-11 tuổi

Trẻ mong muốn được trở nên tự chủ, tách khỏi gia đình, và các quan tâm đến bạn bè trở nên rõ ràng hơn. Có được tình bạn lành mạnh rất quan trọng với sự phát triển của trẻ. Ở giai đoạn này, áp lực đồng trang lứa (peer pressure) có tác động đáng kể. Những trẻ có cảm nhận tốt về bản thân thường có khả năng chống lại các áp lực đồng trang lứa tiêu cực, và có khả năng tự đưa ra những lựa chọn tốt. Đây là giai đoạn quan trọng để trẻ học về tinh thần trách nhiệm, khi trẻ muốn có thêm tự do. Một số bé gái đã bắt đầu có những thay đổi về thể chất. Một thay đổi lớn mà trẻ cần được chuẩn bị trong giai đoạn này là việc bắt đầu vào Cấp 2.

Tìm hiểu thêm
Từ 12-14 tuổi

Từ 12-14 tuổi

Giai đoạn này trẻ có nhiều thay đổi về thể chất, tinh thần, cảm xúc và xã hội. Nội tiết tố thay đổi khi tuổi dậy thì bắt đầu. Hầu hết các bé trai đều mọc râu và lông mu và giọng trầm hơn. Hầu hết các bé gái đều mọc lông mu và ngực phát triển, đồng thời bắt đầu có kinh nguyệt. Con có thể lo lắng về những thay đổi này và cách người khác nghĩ về con. Đây cũng sẽ là thời điểm mà con có thể phải đối mặt với áp lực từ bạn bè trong việc thử thuốc lá, chất kích thích cũng như quan hệ tình dục. Những thách thức khác có thể là rối loạn ăn uống, trầm cảm và các vấn đề gia đình. Ở độ tuổi này, thanh thiếu niên có nhiều lựa chọn hơn về bạn bè, thể thao, học tập và trường học. Chúng trở nên độc lập hơn, có cá tính và sở thích riêng, mặc dù cha mẹ vẫn rất quan trọng.

Tìm hiểu thêm
Từ 15-17 tuổi

Từ 15-17 tuổi

Đây là giai đoạn các thanh thiếu niên phát triển và thay đổi rõ rệt cách suy nghĩ, cảm nhận về bản thân và tương tác với mọi người. Trẻ gái đa phần đã dậy thì hoàn chỉnh, các trẻ trai thì vẫn đang trải qua giai đoạn thay đổi thể chất và dậy thì. Con có thể lo lắng về kích thước cơ thể, hình dáng hoặc cân nặng. Rối loạn ăn uống có thể xảy ra ở trẻ em gái. Trong thời gian này, trẻ đang phát triển cá tính và quan điểm riêng. Mối quan hệ với bạn bè vẫn rất quan trọng, nhưng trẻ sẽ có những mối quan tâm khác khi phát triển ý thức rõ ràng hơn về bản thân. Đây cũng là thời điểm quan trọng để dạy trẻ sự độc lập và tinh thần trách nhiệm; nhiều thanh thiếu niên quan tâm đến việc làm thêm hoặc muốn tách ra ở riêng khi vào đại học.

Tìm hiểu thêm

CÁC CHƯƠNG TRÌNH TRIPLE P

  • TRIPLE P – Positive Parenting Programs: Hệ thống các chương trình can thiệp được sáng lập bởi TS. Tâm lý Matt Sanders, đại học Queensland (Úc), được Liên Hiệp Quốc bình chọn là 1 trong những chương trình điều chỉnh hành vi cha mẹ – con cái hiệu quả nhất.
  • Cô Tú Anh là nhà thực hành được chứng nhận từ Triple P (Accredited Triple P Provider) ở tất cả các Level 2, 3, 4, 5, cung cấp các chương trình can thiệp dành cho cha mẹ từ giai đoạn mang thai cho đến con ở tuổi Teen; giải quyết các vấn đề rối nhiễu ở hành vi của trẻ, kỷ luật hiệu quả, hỗ trợ trẻ có rối loạn lo âu, rối loạn phát triển và các vấn đề khi cha mẹ mâu thuẫn – chia tay. Các chương trình thường kéo dài từ 4-8 buổi.